آشنایی باشهرستان آق قلا
آق‌قلا یا آق قلعه یکی از شهرستانهای استان گلستان ایران است. این شهرستان با جمعیتی بیش از 120 هزار نفر، یک هزار و ۷۶۳ کیلومترمربع وسعت دارد. این شهرستان در طرفین رودخانه گرگان و در شمال شهر گرگان قرار گرفته است. از سمت شمال به بخش اترک، از غرب به بخش گمیشان، از جنوب به بخش مرکزی گرگان و دهستان ملک و از شرق به دهستان کتول و بخش مرکزی شهرستان گنبد کاووس محدود است. منابع درآمد مردم این شهرستان نخست زراعت و پس از آن صنایع دستی و کارگری است. محصولات عمده آن: گندم، جو، برنج، پنبه، حبوبات، نباتات علوفه‌ای، سیب زمینی و دانه‌های روغنی است که از طریق آبیاری و دیم به دست می آید. شهرستان آق‌قلا در شمال گلستان و در کنار رودخانه گرگانرود با داشتن آثار تاریخی و صنایع دستی همچون قالی ترکمن از مناطق گردشگرپذیر این استان است. شهر آق‌قلعه مرکز این شهرستان، شهر آق‌قلعه است. نام کهنه “اسپی‌دژ” یا “دژ سفید” بوده و ترکمن‌ها نام آق‌قلعه را بر آن نهاده‌اند. برای مدتی تا پیش از ۱۳۵۷ پهلوی دﮊ نامیده می‌شد، اما اکنون نام پیشین خود را باز یافته است. این شهر در ۱۸ کیلومتری شمال شهر گرگان بر جلگه‌ای هموار در کنار رودخانه گرگان با عرض جغرافیایی °۳۶و َ۵۸ و طول جغرافیایی °۵۴و َ۱۶ قرار گرفته است. براساس سرشماری تقریبی ۱۳۶۲-۱۳۶۳ش تعداد خانوارهای آق‌قلعه ۷۹۹‘۱۳ نفر بوده است. آق‌قلعه شهرک آبادی است که بر سر راه گرگان به گنبد قابوس قرار گرفته است. یکی از توابع مهم آن جرجانیه پیرواش است که بیش از ۰۰۰‘۲ نفر جمعیت دارد. رودخانه گرگان آق‌قلعه را به ۲ بخش تقسیم می‌کند. گفته می‌شود این شهر توسط شاه‌عباس در سال ۱۰۲۰ هجری قمری بنا شده است. از بناهای قدیمی آق‌قلعه پل آجری است که در دوران صفویه بر روی رودخانه گرگان ساخته شده است. در عکسی که در دوره ناصرالدین‌شاه از این پل برداشته‌اند ۲ مناره در کنار پل دیده می‌شود. اکنون از این مناره‌ها اثری نیست. از مدتی پیش پل دیگری بر این رودخانه ساخته‌اند که با احداث آن، رفت و آمد از روی پل قدیمی صورت نمی‌گیرد، و از آن تنها به عنوان یکی از آثار قدیمی نگهداری می‌شود. این پل دارای ۵ چشمه با ساختمان قدیمی است و تعمیرات جدیدی نیز در آن شده است. از بناهای تاریخی دیگر این شهر قلعه کهن آن است که اکنون خراب شده و تنها دیوارهای جنوبی و اندکی از دیوار شمال به جنوب آن بر جای مانده است. این قلعه به قلعه مبارک‌آباد (نام پیشین آق قلعه) مشهور بوده است. دیوار قزل آلان که گفته می‌شود اسکندر آن را بنا نهاده و انوشیروان ساسانی آن را تعمیر کرده، از ۳ کیلومتری شمال آق‌قلعه می‌گذرد. این دیوار از دریای خزر شروع می‌شده و تا کوههای گلی داغ به طول تقریبی ۱۷۰ که امتداد می‌یافته است. اکنون این دیوار مخروبه است و بعضی از قسمتهای آن که هنوز پابرجاست بین ۲ تا ۴ متر ارتفاع دارد. از دیدنی‌های آق قلا، پنجشنبه بازار این شهر است. در این بازار محلی و دیدنی، مردم از هر قشر و صنفی کالاهای خود را عرضه می‌کنند که در این میان عرضه صنایع دستی مردم ترکمن، مانند قالی، قالیچه، و پشتی‌های زیبا از همه دیدنی تر است. از آثار طبیعی و تاریخی آق‌قلا می‌توان پل آق‌قلا، سد وشمگیر، تالاب اینچه، گلفشان‌های قارنیارق، اینچه، نفتیجه و دیوار تاریخی گرگان را نام برد.
آق قلا مرکز شهرستان آق قلا و در استان گلستان واقع شده است. شهرستان آق قلا یا آق قلعه در ۲۰ کیلومتری شمال شهر گرگان و در حاشیه رودخانه گرگان قرار دارد.مذهب ساکنان آق قلا را مسلمانان و اهل سنت تشکیل می‌دهند.
پیشه اهالی آق قلا
مردم آق قلا به کار زراعت مشغولند. همچنین تجارت و تولید و فروش صنایع دستی نیز در این منطقه رونق دارد. محصولات اصلی آق قلا گندم و جو، پنبه، برنج و حبوبات، سیب زمینی، دانه‌های روغنی و … است. قالی ترکمن از صنایع دستی ارزشمند و معروف این شهر است.
آق قلا در گذر تاریخ
مبارک آباد، اسپی دژ یا دژ سفید هر دو نام‌های قدیمی شهر آق قلا کنونی هستند. اسپی در زبان طبری(زبان مازندرانی) به معنای سفید است و ترکمن‌ها نام آق قلعه(قلعه سفید) را برای این منطقه انتخاب کرده‌اند. شهر آباد و پر رونق آق قلعه در مسیر بندرترکمن به گنبد قابوس قرار دارد. گفته می‌شود شاه عباس صفوی در سال ۱۰۲۰ هجری قمری شهر آق قلعه را بنا کرده است.
جاهای دیدنی و جاذبه های گردشگری آق قلا
آق قلا دارای بناهای تاریخی و باستانی زیادی بوده است که متاسفانه تا به امروز تعداد زیادی از آنها تخریب شده اند. برای مثال: قلعه کهن یکی از بناهای این شهر است که تنها دیوارهای جنوبی و کمی از دیوار شمال به جنوب آن باقی مانده است. این قلعه به قلعه مبارک آباد نیز شهرت داشته است. در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا بدانیم آق قلا کجاست؟ جاذبه های گردشگری و جاهای دیدنی آق قلا چه هستند؟
پل تاریخی آق قلا
پل قدیمی و تاریخی آق قلا یادگاری از دوران صفویان است. این پل باستانی بر روی رودخانه گرگان ساخته شده است. در عکسی که در دوران ناصرالدین شاه قاجار در این منطقه گرفته شده دو مناره در کنار پل وجود دارد. متاسفانه امروزه هر دو مناره تخریب شده است. پل آق قلا دارای تزیینات زیبای آجری است.
پل تاریخی آق قلا یادگاری از دوران صفویان است.
دیوار بزرگ گرگان
دیوار بزرگ گرگان، دیوار قزل آلان، دیوار بزرگ اسکندر، دیوار سرخ، مار سرخ، تمامی این اسامی مربوط به یک دیوار تاریخی عظیم هستند. دیوار سرخ گرگان که بعد از دیوار چین بزرگترین دیوار دفاعی در جهان محسوب می‌شود. دیوار بزرگ گرگان از منطقه گمیشان در کناره دریای خزر شروع و تا شرق استان گلستان نزدیک کوههای گیلداغ در شمال شرق کلاله ادامه داشته است. دیوار بزرگ گرگان طولی در حدود ۲۰۰ کیلومتر داشته است. متاسفانه امروز بخش‌های بسیار زیادی از این دیوار عظیم تخریب شده است. دیوار قزل آلان در فاصله ۳ کیلومتری از شهر آق قلا واقع شده است.
دیوار بزرگ گرگان بعد از دیوار چین، بزرگترین دیوار دفاعی در جهان است.
پنجشنبه بازار آق قلا
گشت و گذار در بازارهای کوچک محلی همیشه یکی از جاذبه‌های لذت بخش برای گردشگران به حساب می‌آید. پنجشنبه بازار شهر آق قلا یکی از همین بازارهای محلی است که هر نوع کالایی در آن عرضه می‌شود. اگر قصد خرید سوغات را دارید حتما سری به این بازار کوچک و سنتی بزنید. صنایع دستی ترکمن چون قالی و قالیچه و پشتی‌های ترکمنی در این بازار با قیمتی مناسب به فروش می‌رسند.
سد وشمگیر
سد وشمگیر بر روی رودخانه گرگان احداث شده است.
سد وشمگیر در روستای عباس آباد، شهرستان آق قلا و در استان گلستان واقع شده است. سد وشمگیر بر روی رودخانه گرگان احداث شده است. سد وشمگیر درنزدیکی مرز بین ایران و ترکمنستان است و تا خط مرزی ۲۴ کیلومتر فاصله دارد. فاصله این سد تا دریای خزر ۷۰ کیلومتر و تا شهر گرگان ۶۲ کیلومتر است.
تالاب اینچه
تالاب اینچه در شهرستان آق قلا و در استان گلستان واقع شده است. تالاب اینچه زیستگاهی امن برای پرندگان بومی و مهاجر منطقه به شمار می‌رود. از پرندگان این تالاب می‌توان به فلامینگو، قو، حواصیل و… اشاره کرد. این تالاب زیستگاه آبزیانی چون ماهی‌کولی، اورنج، سیم پرک و… است. طبق مجوز اداره محیط زیست گنبد صیادان هر ساله از ۱۵ اردیبهشت تا ۱۵ اسفند ماه در این منطقه اجازه صید دارند.
گلفشان اینچه
در ناحیه غربی تالاب اینچه، گلفشان اینچه قرار دارد. گلفشان‌ها نوعی از عوارض زمین شناسی هستند که از یک یا چند دهانه آتشفشانی تشکیل می‌شوند و به طور دائم گل سرد از آن ها به بیرون پرتاب می‌شود. در برخی مواقع اطراف گلفشان‌ها تپه‌های کوچک مخروطی شکل درست می‌شود. گروهی از کارشناسان گل فشان را با فعالیت‌های آتشفشانی مرتبط می‌دانند. گروهی دیگر معتقدند فشارهای زمین ساختی باعث پرتاب گل از درون زمین به خارج آن است. گل فشان اینچه در ۲۶ کیلومتری شمال آق قلا واقع شده است.
آق قلا کجاست؟ چطور به آق قلا برسیم؟
آقلا در شمال شهر گرگان و در استان گلستان واقع شده است. فاصله آق قلا تا شهر گرگان تقریبا ۲۰ کیلومتر است. فاصله این شهر تا بندرترکمن ۴۰ کیلومتر و تا گنبد کاووس ۸۳ کیلومتر است.
سریع‌ترین مسیر برای رسیدن به آق قلا مسیر هوایی تهران-گرگان است. اگر با هواپیما به سمت گرگان سفر کنید طول پرواز شما تقریبا ۵۲ دقیقه است و از شهر گرگان در کمتر از نیم ساعت با ماشین به آق قلا می‌رسید. اگر قصد سفر زمینی به سمت آق قلا را داشته باشید انتخاب‌های دیگر شما سفر با اتوبوس و یا قطار تهران-گرگان است.
برای سفر با قطار تهران-گرگان چیزی در حدود ۱۰ ساعت در راه هستید.
اگر با وسیله شخصی خود به سمت آق قلا سفر می‌کنید به ۶ الی ۶ ساعت و نیم زمان نیاز دارید. مسیر تهران-آق قلا تقریبا ۴۲۵ کیلومتر می‌باشد. مسیر شما از شرق تهران و جاده فیروزکوه آغاز می‌شود. با گذر از فیروزکوه، پل سفید، شیرگاه، قائم شهر، به سمت ساری، نکاء و بهشهر ادامه مسیر دهید. با گذر از گلوگاه و بندر گز مسیر را تا سمت گرگان ادامه دهید. از شمال شهر گرگان مسیر را تا ۲۰ کیلومتر ادامه دهید تا به شهر زیبای آق قلا برسید.